İŞ YAŞAMINDA STRES VE STRES YÖNETİMİ

Günümüzde yaşamın hızını yakalayabilmek için fiziksel, psikolojik ve beyinsel yeteneklerimizi sınırların üzerinde zorlamaktayız. Yüksek iş hayatı temposu, çevresel etkenlerin yoğunluğu, insan ilişkilerinde yaşanan sorunlar bireyin yaşam akışı içinde, kimi zaman duygusal ve düşünsel boyutta, özellikle de beden sağlığı noktasında sorunlar yaşamasına neden olmaktadır. O halde stresi; fiziki, sosyolojik ve psikolojik faktörlerin etkisiyle bireyde meydana gelen sıkıntı hali ve bunun hastalık olarak bedene yansımasıdır diye açıklamak mümkün olacaktır.

Stres çeşitli faktörlerden meydana gelmektedir. Bu faktörleri fiziksel, sosyolojik, aile ve iş – kariyer hayatı faktörleri diye gruplandırabiliriz. Her insan bu faktörlere karşı farklı farklı tepkiler geliştirdiğinden dolayı stres karşısında da farklı tepkiler gerçekleştireceklerdir.

Stres, kaçınılmaz ve çift yönlü bir olgudur. İnsanın yukarıda saydığımız farklı uyarıcı faktörler sayesinde bireyin sıkıntıya düştüğü haller birer stres potansiyelidir. Stres ne kadar olumsuz olarak algılansa da performansı azalttığı gibi arttırabilmektedir de bu da stresin çift yönlü olması özelliğinden kaynaklanmaktadır.  Stres kişiseldir, cinsiyete ve çeşitli meslek gruplarına göre farklılık gösterebilmektedir.

Stres hayatımızda çeşitli belirtiler gösterir bunlar;

·         FİZİKSEL BELİRTİLER ( Baş ağrısı, düzensiz uyku, çene kasılması, diş gıcırdatma, döküntü, hazımsızlık vb.)

·         PSİKOLOJİK BELİRTİLER ( Kaygı – endişe, depresyon, ruhsal durumda hızlı değişiklikler, asabilik vb.)

·         ZİHİNSEL BELİRTİLER ( Unutkanlık, karar vermede güçlük, hatalarda artış, düşük verimlilik, iş kalitesinde düşüş vb.)

·         SOSYOLOJİK BELİRTİLER ( Güvensizlik, başkasını suçlama, fazla savunmacı tutum vb.)

Tüm saydığımız stres faktörleri özel hayatımızdaki etkisi kadar iş hayatımıza da oldukça fazla etki etmektedir. Aşırı iş yükü, işin sıkıcı olması, ücret yetersizliği, terfi sorunları, çalışma saatlerinin süreleri, personel azlığı, çevresel sorunlar, yetkilerin yetersizliği, teşvik etmeme, değerlendirilmelerde yapılan adaletsizlikler, araç-gereç azlığı, zaman baskısı, çalışmaların karşılığının alınamaması, iş ortamında yaşanan huzursuzluklar, ast üst veya çalışma arkadaşlarıyla yanlış veya yetersiz iletişim, rol belirsizliği, moral düşüklüğü, yapılan işten tatmin olamama, hedeflerin net olarak belirlenmemiş olması vb. etkenler iş yaşamında bizi sıkıntılı durumlara sürüklemektedir. Bu durum işletme ortamında “ÖRGÜTSEL STRES” kavramını meydana getirmektedir.

Peki, iş yaşamında stresi nasıl yönetebiliriz birazda buna değinmemiz gerekirse ilk önce stres yönetimi kavramından söz etmemiz gerekmektedir.

Stres Yönetimi; yaşam kalitesini arttırmak ve stresle başa çıkmak amacıyla stresin nedenini ve bu nedenlere verilen tepkileri değiştirmektir diye tanımlayabiliriz.

İşletmelerde örgütsel stresle başa çıkabilmek için; Nefes ve bedensel egzersizler, gevşeme metotları,  çeşitli etkinliklere katılmak, psikolojik bilinçsel terapi, doğru – sağlıklı beslenme, kendi kendini kontrol etme bilinci geliştirme gibi bireysel stratejiler örgütsel stresi azaltmada yardımcı olacağı gibi, örgütsel hava yaratmak, işin zenginleştirilmesi, işletmesel rollerin belirlenmesi, mesleki gelişim yollarının planlanması, sağlıklı kariyer yönetimi, mesleki danışmanlık, işyerinde neşeli ortam yaratmak, sağlıklı ve doğru iletişim yollarını bulmak, çeşitli değerlendirme sistemlerinden sonra yön gösterici eğitici geri bildirimlerde bulunmak, işletme içi sosyal etkinlikler düzenlemek gibi işletmelerin örgütsel stratejileri ile desteklenmesi gerekmektedir.  

Gerek bireysel, gerekse örgütsel düzeyde yapılacak çeşitli düzenlemeler, örgütsel stres kaynaklarının azaltılmasına yardımcı olacaktır. Böylece doyumlu ve verimli bir örgütsel ortam yaratılarak, hem örgütlerin üretim sürecinin aksamadan işlemesi, hem de işgörenlerin ruh ve beden sağlıklarını korunması sağlanabilecektir.

 

Kaan GÖGEBAKMAZ